کد مطلب:30670 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اعتقادات

چگونه خدا ظالم نيست، در حالي كه رئيس اشاعره به واسطة همين شبهه جبر گرا شد؟

همة مسلمانان خدا را عادل مي دانند، و عدل يكي از صفات جمال الهي است. قرآن هر گونه ظلم را از خدا نفي كرده و فرمود: خدا به اندازة ذرّه اي ستم نمي كند.[24] و فرمود: خدا هرگز به مردم ستم نمي كند.[25]

عقل بر عدل الهي داوري مي كند، زيرا افزون بر اين كه عدل صفت كمال است و خداوند داراي همة كمالات است اصولاً ظلم معلول يكي از عوامل زير است:

1_ فاعل و ظالم، زشتي ظلم را نمي داند (ناآگاهي)؛

2_ فاعل زشتي ظلم را مي داند ولي از انجام عدل ناتوان است، يا به ظلم نيازمند است (عجز و نياز).

3_ فاعل زشتي ظلم را مي داند و بر انجام عدل نيز توانا است ولي چون حكيم نيست از انجام كارهاي ناروا باكي ندارد (جهل و سفاهت).

بديهي است كه هيچ يك از عوامل مزبور در خداوند راه ندارد، از اين رو افعالي الهي همگي عادلانه و حكيمانه است.[26]

فردي يهودي از علت ظالم نبودن خداوند از پيامبر (ص) سؤال كرد، حضرت فرمود: خداوند چون به زشتي ظلم آگاه است و نيازي به آن ندارد ظلم نمي كند.[27]

با توجه به آن چه گفته شد مسلمانان بر عدل الهي اتفاق نظر دارند ولي در تفسير عدل خداوند اختلاف داشته و هر كدام يكي از دو نفر زير را برگزيده اند:

الف) عقل انسان حُسن و قبح افعال را درك كرده، فعل حَسَن را نشانة كمال فاعل و فعل قبيح را نشانة نقص او مي داند. خدا نيز چون ذاتاً داراي همة كمالات است هيچ گونه فعل قبيحي را انجام نمي دهد.

ب) عقل از شناخت حُسن و قبح افعال ناتوان است و يگانه راه شناخت حُسن و قبح افعال، وحي الهي است. آن چه كه خدا به انجام آن دستور دهد حَسَن است، و آن چه كه از آن نهي كند قبيح است. بر پاية اين نظريه چنان چه خدا فرمان دهد بي گناهي را به دوزخ بيفكنند، يا گنهكاري را به بهشت ببرند، حَسَن و عدل خواهد بود. اشاعره كه اين نظر را دارند خدا را ظالم نمي دانند بلكه در تفسير عدل به اشتباه رفته اند. ادله بطلان نظر اشاعره را مي توانيد در كتاب عدل الهي اثر شهيد مرتضي مطهري مطالعه فرماييد.

[24] نساء (4) آية 40.

[25] يونس (10) آية44.

[26] جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميه، ص 76.

[27] توحيد صدوق، باب الأطفال، ذيل حديث 13.